Amitryptylina to nazwa jednego z najstarszych leków psychiatrii. Czy amitryptylina jest bezpieczna? Starość ma wady i zalety albo zalety i wady. Leki, które w miarę upływu czasu okazują się mieć więcej minusów niż plusów, zostają wycofane. To oczywiste. Czym sobie zasłużyła amitryptylina, że w dalszym ciągu zapisuje ją wielu lekarzy? O tym przeczytasz w artykule.
Starsze leki mają to do siebie, że działają szeroko, młodsze są z reguły bardziej precyzyjne. Amitryptylina podnosi poziom serotoniny i noradrenaliny, a w niektórych rejonach kory mózgu również dopaminy. Wiąże się to z działaniem przeciwdepresyjnym. Wpływa jednak poza tym na wiele innych substancji w mózgu, przez co Pacjent może doświadczać efektów ubocznych.
Kij ma 2 końce. Działanie niepożądane pod postacią senności może być pożądanym w przypadku bezsenności. Amitryptylina wykorzystuje tutaj wpływ na receptory histaminowe (dla zobrazowania – alergicy przyjmują często leki antyhistaminowe).
Niewątpliwe zalety amitryptyliny:
(+) według dużego badania z 2018 roku jest najskuteczniejszym lekiem przeciwdepresyjnym. Jednak z kilku powodów nie jest to pierwszy wybór w leczeniu depresji. O tym za chwilę;
(+) bardzo dobrze radzi sobie z ciężką depresją;
(+) nieraz daje ulgę Pacjentom z depresją lekooporną. O takiej depresji mówimy, gdy chory nie reaguje na więcej niż 2 leki przeciwdepresyjne;
(+) czy amitryptylina ma inne wskazania? Stanowi dobry wybór, gdy depresji towarzyszy przewlekły ból. Mam tu na myśli fibromialgię, migreny, napięciowe bóle głowy, ból dolnego odcinka kręgosłupa czy szyi;
(+) świetnie radzi sobie z bezsennością;
(+) ulgę w bezsenności i lęku Pacjenci odczuwają już po pierwszej tabletce;
(+) badania pokazują, że mężczyźni w większym stopniu skorzystają z kuracji amitryptyliną, u kobiet lepiej sprawdzą się leki z grupy SSRI (w tym słynna “tabletka szczęścia”);
(+) cena kuracji jest przystępna, leczenie przeciwdepresyjne dawką 75 mg zamknie się w 50 złotych miesięcznie (14,50 za opakowanie 60 szt. dawki 25 mg).
Amitryptylina w leczeniu fibromialgii
Fibromialgia to częsty problem zdrowotny, dotyka 2-4% osób, głównie kobiet. Czym się charakteryzuje? Przewlekłym bólem, zmęczeniem, bezsennością, depresją, problemami z koncentracją i pamięcią oraz gorszą jakością życia. Trzy najczęściej stosowane leki do łagodzenia objawów to amitryptylina, duloksetyna i pregabalina.
Zgodnie z wynikami 36 badań opublikowanymi w 2022 roku w prestiżowym czasopiśmie medycznym JAMA, w których brało udział prawie 12 000 osób, amitryptylina nawet w małych dawkach 10-75 mg:
- zmniejszała problemy ze snem;
- zwalczała męczliwość;
- poprawiała jakość życia.
Dla porównania duloksetyna stosowana w maksymalnej dawce 120 mg lepiej radziła sobie z depresją i bólem. Według naukowców pregabalina w dawce 150-600 mg łagodzi problemy ze snem.
Jak każdy lek amitryptylina ma wady:
(-) niekorzystny wpływ na serce. Dlatego z leczenia amitryptyliną zasadniczo wykluczeni są chorzy na serce, dzieci oraz Pacjenci w starszym wieku;
(-) amitryptylina ma przeciwwskazania przy nadczynności tarczycy, przeroście prostaty, jaskrze czy poważnej chorobie wątroby;
(-) ma właściwości fotouczulające. Dlatego podczas leczenia amitryptyliną stosuj filtry UV i unikaj solariów;
(-) szybkie działanie amitryptyliny dotyczy snu i lęku, na poprawę w innych obszarach należy poczekać dłużej;
(-) amitryptylina jest silnie przetwarzana w wątrobie. Nie należy jej stosować m.in. z tramadolem, niektórymi lekami na nadciśnienie, grzybicę oraz neuroleptykami. A z alkoholem?
(-) łączenie amitryptyliny i alkoholu to nie jest dobry pomysł. Dlaczego? Z dwóch powodów. Po pierwsze alkohol podnosi poziom amitryptyliny i nasila senność. Z drugiej amitryptylina nasila działanie uspokajające alkoholu. To samo dotyczy marihuany. Czy w takim razie amitryptylina jest bezpieczna?
(-) z objawów ubocznych w pierwszym rzędzie można się spodziewać zaparć, suchości w ustach, zamazanego widzenia. Nierzadkie są też zawroty głowy i spadki ciśnienia po amitryptylinie. O ile się w ogóle pojawią, najczęściej mijają w ciągu kilku dni-tygodnia. A przybieranie na wadze?
(-) amitryptylina i tycie dosyć często chodzą ze sobą w parze. Regularnie się waż, powyżej 5% wzrost wagi uprawnia lekarza do korekty lub zmiany leczenia.
Dla kogo amitryptylina jest wskazana?
“To zależy” amitryptyliny (i innych leków). Często w kontekście przeciwwskazań nie padają jednoznaczne odpowiedzi, czy można stosować, czy nie. W ulotkach padają słowa – należy zachować szczególną ostrożność. Jak to rozumieć?
- wiek: jeśli 70-latkowi z ciężką depresją wykonamy EKG i wynik będzie prawidłowy, jest zielone światło do stosowania amitryptyliny;
- podobnie z ciążą. U kobiety z ciężką depresją, która dobrze zareagowała na amitryptylinę w przeszłości, można stosować ten lek również w ciąży.
Idealnym kandydatem do kuracji amitryptyliną jest mężczyzna, który oprócz ciężkiej depresji cierpi na bezsenność, lęk i ból. Jak dawkuje się lek? Na początku 25 mg 2 razy dziennie, po czym zwiększa o 25 mg co 3-7 dni. Dawka maksymalna to 300 mg amitryptyliny. Kiedy zaczyna działać? Jak klasyczny antydepresant, po 2-4, a nawet 8 tygodniach.
Skąd tabletki po 10 mg? Zarezerwowane są do leczenia moczenia nocnego dzieci. Jest to też dawka początkowa dla bólu neuropatycznego i bezsenności.
Amitryptylina – stary lek, ale w dalszym ciągu dobrze radzi sobie nawet z ciężką depresją. Według najnowszych badań to numer jeden wśród antydepresantów. Warto mieć to na uwadze, gdy, być może, pojawią się efekty uboczne. Gdy znikają działania niepożądane, przychodzi nagroda – poprawa samopoczucia i lepsza jakość życia.
